building information model (bim)

Een Building Information Model (BIM) is een digitaal 3D-model van een bouwconstructie. Een BIM, in de volksmond ook wel ‘BIM-model’ genoemd, is een verzameling van vrijwel alle elementen van een object, waaraan informatie wordt gekoppeld over kenmerken als constructie, dimensionering, materialen, aantallen, installaties en elektra. Niet alleen in het bouwproces, maar ook in de gebruiksfase kan deze informatie worden gebruikt om efficiënt te bouwen, beheren en onderhouden. ViS Detachering kan BIM-specialisten of BIM’ers inzetten in verschillende rollen binnen dit innovatieve ontwerpproces.

building information model (bim)

integraal ontwerpmodel

Werken met een BIM-model noemen we ook wel BIM’en. Het is dé manier om alle belangrijke informatie over een gebouw – zoals hoeveelheden materialen en elementen, de fabrikant(en) daarvan, afmetingen, planningen en bouwfaseringen – toegankelijk te maken in een integraal ontwerpmodel. Gedurende de ontwerpfase van een gebouw, maar ook daarna als het gebouw in gebruik is, koppelen betrokkenen als architecten, aannemers en installateurs informatie uit bijvoorbeeld onderhoudsplanningen en begrotingen toe aan onderdelen van het gebouw waarvoor zij verantwoordelijk zijn. Ze hebben daar allemaal hun eigen ‘aspectmodellen’ voor, die samen een compleet 3D-model van het hele gebouw vormen, met volop waardevolle informatie over onder meer het beheer van een gebouw en de optimale onderhoudsplanning. 

virtueel bouwen

BIM is een relatief nieuwe methode om een gebouw te ontwerpen en beheren. Doordat alle betrokken partijen al in een vroeg stadium een compleet gebouw weliswaar virtueel, maar met exact de juiste maatvoeringen ‘bouwen’, komen zij tijdens de echte bouw vrijwel nooit meer voor verrassingen te staan. BIM is ook geschikt voor bestaande gebouwen, want tijdens renovaties kan een BIM-model worden ‘verrijkt’ met (steeds weer) nieuwe informatie. Deze driedimensionale ontwerpmethodiek is bij uitstek geschikt om visualisaties te maken. Voor zowel opdrachtgevers als ontwerpers en bouwers is dat een grote meerwaarde.

voordelen voor opdrachtgevers

De opdrachtgever van een bouwproject, zoals een gemeente, projectontwikkelaar of woningbouwvereniging, profiteert van BIM doordat de bouwkosten lager zijn. Doordat ontwerpers en aannemers met de systematiek van BIM efficiënter kunnen werken, worden voorbereidingskosten en ook faalkosten (kosten die achteraf onnodig blijken) beperkt. Ook het beheer van gebouwen wordt dankzij BIM efficiënter. Eenmaal in gebruik kan met het model het onderhoud eenvoudig worden gemonitord en heel efficiënt een onderhoudsplan worden gemaakt. Doordat alle informatie van een gebouw meteen beschikbaar is, kunnen onderhoudsbedrijven efficiënter werken.

bespreek de mogelijkheden met onze professional

Denk jij erover om als Adviseur WABO te gaan werken en wil je graag sparren over de mogelijkheden? Neem contact op met onze Adviseur. Onze Adviseurs hebben zelf ervaring in het vakgebied.

Didier Vorselaars

Adviseur Bouwkunde

voordelen voor ontwerpers

Dankzij de intelligente software die BIM gebruikt, kunnen ook ontwerpers en architecten efficiënter werken. Zij zien snel welke (logische) stappen in een bouwproces nodig zijn. Wijzigingen worden consequent doorgevoerd en constructeurs en installatieadviseurs kunnen een-op-een mee ontwerpen. Ook kunnen ontwerpers beter ‘visualiseren’: hun bouwontwerp kan meteen door de opdrachtgever worden bekeken in een levensechte 3D-visualisatie of zelfs complete film. Tot slot kan een ontwerp beter worden ‘uitgelegd’. Dankzij BIM kan elk detail van een constructie en elke aansluiting daarop in beeld worden gebracht, alsof het gebouw er al staat.

voordelen voor bouwers

Maar het allergrootste voordeel van BIM is voor de bouwer. Doordat aan de ‘voorkant’ al veel risico’s zijn uitgesloten of gereduceerd, kunnen mogelijke faalkosten door verkeerde planningen en/of detailleringen aanmerkelijk worden gereduceerd. Hoeveelheden bouwmaterialen, bestellijsten, afwerkstaten, sluitplannen; alles past in één model. Voor alle berokken bouwpartijen is de benodigde informatie direct beschikbaar, waardoor ook de kantoorkosten flink omlaag kunnen. Iedereen weet meteen welke bouwmaterialen op welke plek nodig zijn.

wat doet een bim-er?

Binnen de bouwkunde bestaan verschillende ‘rollen’ die met BIM werken. Hieronder een beschrijving van de meest voorkomende.

bim-modelleur

De BIM-modelleur is binnen het BIM-proces dé specialist in het bouwen en uitbreiden van het gebouwmodel. Deze medewerker levert de elementaire informatie voor de andere betrokken disciplines, daarbij gebruikmakend van speciale BIM-softwaretools. De BIM-modelleur maakt 3D-visualisaties, voegt bouwdelen toe aan de bouwdeel-bibliotheek en koppelt objectgegevens. In de ontwerpfase opereert hij of zij als een specialist die volgens duidelijke protocollen werkt. De werkwijze is verankerd in het BIM-model.

Meestal wordt de rol van BIM-modelleur ingevuld door een ontwerper, planvoorbereider of (3D- CAD-)tekenaar. Dat kan zowel een interne als een externe partij zijn, die onderdeel uitmaakt van de bouwketen. Een BIM-modelleur legt verantwoording af aan de BIM-coördinator en/of BIM-regisseur, en stemt zorgvuldig af met externe partijen als architecten, adviseurs, aannemers en toeleveranciers.

bim-regisseur

De BIM-regisseur is de procesmanager van het project, een regievoerende rol die verantwoordelijk is voor doelen, eisen en randvoorwaarden. Ook bereidt deze medewerker BIM-aspecten voor in contracten en werkafspraken met de verschillende samenwerkende partijen in het bouwproces (opstellen BIM-protocol, respectievelijk BIM-uitvoeringsplan). Deze rol stuurt en bewaakt de voortgang van het proces en draagt bij aan het leer- en veranderingsproces in de organisatie en de bouwketen. De BIM-regisseur opereert op strategisch en tactisch niveau en brengt als teamspeler partijen bij elkaar.

Meestal wordt de rol van BIM-regisseur vervuld door een functionaris op het niveau van projectleider, die verantwoording aflegt aan de bedrijfsleider of een directielid die de BIM-portefeuille beheert (de BIM-manager).

bim-coördinator

De BIM-coördinator coördineert systeemtechnisch het BIM-specifieke aspect van het bouwproces. Hij of zij koppelt gebouwmodellen, aspectmodellen en andere programma’s. De BIM-coördinator richt gebouwmodellen in en toetst deze (model checking & clash control), en genereert informatie voor de productie. De coördinator opereert als een systeembouwer en verankeraar van het proces en organiseert als mede-teamspeler de samenwerking tussen de verschillende partijen.

Meestal wordt de rol van BIM-coördinator vervuld door een ervaren ontwerpleider, werkvoorbereider of projectcoördinator die verantwoording aflegt aan de BIM-regisseur. In veel gevallen wordt de rol van BIM-coördinator gecombineerd met de rol van BIM-regisseur. Deze rol legt direct verantwoording af aan de bedrijfsleider of een directielid met een BIM-portefeuille (BIM-manager).

bim-manager

De BIM-manager is de initiator en manager van alle BIM-projecten. Hij of zij initieert beleid, stelt dat op en creëert randvoorwaarden binnen de organisatie om projecten met BIM te kunnen uitvoeren. Waar nodig creëert de BIM-manager contacten met samenwerkende partijen en initieert de implementatie van systemen en processen. Deze manager zet het leer- en veranderproces in de organisatie en de bouwketen in gang en verdeelt taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden op het gebied van BIM binnen de organisatie.

Meestal wordt de rol van BIM-manager vervuld door een bouwtechnisch directeur, bedrijfsleider, algemeen directeur of business unit manager van een bouwbedrijf. Deze heeft nauw contact met de projectleiders, BIM-regisseur of BIM-coördinator, en met sleutelfunctionarissen bij ketenpartners.

werkvoorbereider

De werkvoorbereider is degene die namens een aannemer met het BIM-model aan de slag gaat. Deze medewerker zorgt ervoor dat het model bruikbaar is tijdens de realisatie van het bouwproject. Tijdens de bouw voegt de werkvoorbereider aanvullende informatie aan het model toe, denk hierbij aan definitieve en specifieke materiaalkeuzes, kostenramingen, planningen en eventueel juridische documenten. Soms voegt een werkvoorbereider op detailniveau nog technisch tekenwerk aan het model toe, of bouwt hij of zij het project digitaal verder uit om de bouwplaatsinrichting en de planning verder te ‘finetunen’.

Meestal vervult een bouwkundig ingenieur en/of ervaren BIM-modelleur de rol van werkvoorbereider. In de organisatie van een aannemer is de werkvoorbereider de spil waar alle informatie samenkomt die nodig is voor de voorbereiding van de uitvoering. Een werkvoorbereider werkt veel samen met architecten, constructeurs, installateurs, calculatoren, kostendeskundigen en BIM-modelleurs. Daarnaast overlegt een werkvoorbereider veelvuldig met uitvoerders en legt verantwoording af aan de projectleider en de BIM-manager.

functie-eisen en competenties

De verschillende BIM-rollen hebben ieder hun eigen functie-eisen. Een overzicht:

bim-modelleur

Een BIM-modelleur beschikt over technische en analytische competenties en kan informatie ordenen en koppelen. Hij of zij is creatief, oplossingsgericht, kwaliteitsgericht en gedisciplineerd. Een BIM-modelleur kent de meest actuele ontwikkelingen in het vakgebied en vertaalt deze naar de operationele context van de organisatie en de uitvoering van de bouwprojecten die onder BIM worden uitgevoerd. Deze medewerker heeft een MBO+ of HBO werk- en denkniveau, actuele kennis van 3D-modelling, BIM en ICT, en specifiek van open standaarden en objectbibliotheken.

bim-regisseur

Een BIM-regisseur beschikt over leidinggevende en organisatorische competenties en kan samenwerkingsrelaties tot stand brengen op strategisch en tactisch niveau. Hij of zij is analytisch en visionair ingesteld en beschikt over de communicatieve eigenschappen om partijen effectief te laten samenwerken. Een BIM-regisseur kent de meest actuele ontwikkelingen in het vakgebied en weet deze te vertalen naar de operationele context van de organisatie en de bouwprojecten die met BIM worden uitgevoerd. Een BIM-regisseur heeft een HBO/WO werk- en denkniveau, actuele kennis van bouwprocesmanagement, BIM en ICT, alsook van open standaarden en verandermanagement.

bim-coördinator

Een BIM-coördinator beschikt over technische, analytische en organisatorische competenties en kan operationeel goed samenwerken met zowel interne als externe partijen. Deze coördinator is analytisch ingesteld en beschikt over de communicatieve eigenschappen om partijen ook onderling effectief te laten samenwerken. Hij of zij kent de meest actuele ontwikkelingen in het vakgebied en weet deze te vertalen naar de operationele context van de organisatie en de uitvoering van de bouwprojecten die met BIM worden uitgevoerd. Een BIM-coördinator heeft een HBO/WO werk- en denkniveau, actuele kennis en vaardigheden van ontwerp- en/of bouwprocesmanagement, BIM en ICT en open standaarden.

bim-manager

Een BIM-manager heeft leidinggevende, communicatieve en organisatorische competenties, op strategisch niveau. Deze manager is een pionier en een strateeg, en brengt het bouwproces op een hoger plan door een leer- en veranderproces in beweging te zetten en door procesinnovatie en informatiemanagement te integreren. Een BIM-manager is visionair ingesteld en beschikt over de bevoegdheden om veranderingen in gang te zetten. Hij of zij maakt raamwerkafspraken over communicatie en afstemming met ketenpartners voor alle fasen van het bouwproces, en creëert randvoorwaarden en draagvlak voor de samenwerking tussen de verschillende disciplines in het bouwteam. Een BIM-manager heeft een HBO/WO werk- en denkniveau, actuele kennis van bouwprocesmanagement, strategisch management, informatiemanagement en verandermanagement.

werkvoorbereider

Een Werkvoorbereider bij een aannemer heeft minimaal een MBO-opleiding, bij voorkeur in de richting bouwkunde. Een Bouwkundige met een HBO werk- en denkniveau functioneert over het algemeen het beste in de rol van Werkvoorbereider vanwege de brede werkzaamheden en de noodzaak om altijd overzicht te bewaren over informatiestromen. Academici worden eerder Projectmanager of Ontwerper.

Om succesvol te kunnen functioneren als Werkvoorbereider is werkervaring – kennis over het reilen en zeilen op een bouwplaats – geen vereiste, maar wel een groot voordeel. Ervaring maakt het makkelijker om in de voorbereiding afwegingen te maken die later tijdens de bouw het proces bevorderen. Een andere meerwaarde voor een Werkvoorbereider is een brede kennis van uiteenlopende disciplines binnen de bouwwereld. Hiermee kun je immers beter informatie afwegen en samenbrengen.

benodigde softwarekennis

De ontwerpmethode BIM werkt met innovatieve software. Veel gebruikte pakketten zijn:

  • Revit.
  • BIM360.
  • Autocad.
  • Archicad.
  • Arkey.
  • Allplan.
  • Adomi.
  • Vectorworks.
  • Solibri of Navisworks (voor clash detectie in BIM modellen).
  • Tekla.